Yn y gyfrol The County Coast Series – The South Wales Coast, gan Ernest Rhys a gyhoeddwyd yn 1911, ceir cyfeiriadau am nifer o ffynhonnau ardaloedd yr arfordir yn siroedd Mynyw, Morgannwg, Caerfyrddin a Phenfro. Mae ei sylwadau yn rhoi darlun i ni o gyflwr y ffynhonnau hyn ganrif yn ôl.

Ffynnon Oer

Ar dudalen 41 mae’n disgrifio’r dirwedd goediog lle y dywed fod Dafydd ap Gwilym wedi crwydro wrth aros yng nghartref Ifor Hael, Gwern -y-Cleppa ger Maesaleg neu Bassaleg fel ei gelwir heddiw. Wedi mynd heibio’r orsaf croesodd y bont dros yr afon Ebwy a cherdded ar hyd llwybr oedd yn arwain at fferm Ffynnon Oer. (ST 2785) Tybed a yfodd Dafydd o ddŵr y ffynnon ar ei daith i ymweld â llys Ifor Hael?