LECWYDD
‘Heb
Ddŵr,
Heb Ddim’
Ffynhonnau
Caerdydd a’r Cylch
Robin
Gwyndaf
(Rhan o darlith a draddodwyd ym Mhabell y Cymdeithasau yn Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd,
7 Awst 2018.
Cadeirydd: Eirlys Gruffydd-Evans; Trefnydd a Chyfieithydd: Howard Huws.)
1.
‘Ffynnon
y Sgubor’ (Barnwell)
Ceir tŷ fferm yno heddiw o’r enw Brynwell, ond ‘Barnewell’, a
ffurfiau cyffelyb, oedd yr enw Saesneg gwreiddiol ar y tŷ hwn. Dyma sylw yr
hanesydd diwylliedig, Tom Jones, Trealaw, yn ei gyfres o ysgrifau ar ‘Lên
Gwerin Morgannwg’ yn Y Darian:
‘Mae
ym mhlwyf Lecwyth dŷ fferm yn dwyn yr enw Brynwell. Llygriad ydyw
o’r
enw cyfansawdd Barnewell, sef ‘Ffynnon y Sgubor’. Nid ‘Ffynnon y Bryn’
mo’r
ystyr o gwbl.’13
Dyma rai o’r ffurfiau a nodir gan yr Athro Gwynedd Pierce yn ei gyfrol
safonol, The Place-names of Dinas Powys Hundred (1968): Barnewell (1393);
The Bernewill (1630); Barnwell (1610-30, 1779); Burnwill (1773); Brynwell
(1830); a Bryn Well ar Fap Ordnans 1885.14
LLYGAD Y FFYNNON Rhif 48 HAF 2020
cffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccff