CADW'R
LLWYBR CUL
Yn Llygad
y Ffynnon Rhif 7 soniwyd am yr anhawster o gael mynediad i Ffynnon Fair yn
Llangrannog. Gan fod pererinion Pabyddol wedi bod yn mynd ar bererindod at y
ffynnon yn ddiweddar, ysgrifennwyd at y Cylch Catholig i ofyn am eu cymorth.
Derbyniwyd yr wybodaeth ganlynol:
Os
yw pobl wedi bod yn cerdded at ffynnon ar draws tir preifat yn ddilyffethair ers
dros ugain mlynedd, ac yn gwneud hynny drwy hawl yn hytrach na chael caniatâd y
perchennog tir, mae'n bosibl gwneud cais i'r Awdurdod Priffyrdd lleol i gael
cofrestru'r llwybr fel un cyhoeddus.
Yn ogystal anfonwyd yr un cais at
Gymdeithas Edward Llwyd. Maent hwythau'n cyfeirio at yr wybodaeth am y defnydd o
lwybr yn ddi-dor am ugain mlynedd. Diolch iddynt am y manylion canlynol:
DATRYS
ANSICRWYDD
Ceir
tair ffordd y gellir datrys yr ansicrwydd presennol dros fodolaeth a statws
hawliau tramwy. Yn gyntaf, gall unrhyw un wneud cais am orchymyn i addasu'r map
diffinio a'r datganiad. Yn ail, gall tirfeddianwyr gyflwyno map datganiad a
datganiad statudol i'r awdurdod priffyrdd yn nodi pa hawliau tramwy cyhoeddus,
os o gwbl, y maent yn eu cydnabod dros eu tir. Yn drydydd, mae gan awdurdodau
priffyrdd ddyletswydd i gadw'r map diffiniol a'r datganiad o dan arolygaeth ac
ailddosbarthu unrhyw ffyrdd a nodir ar y map diffiniol fel llwybrau cyhoeddus.
Ym mhob achos, yr allwedd yw tystiolaeth ffeithiol.
GORCHMYNION
ADDASU MAP DIFFINIOL
Gall
unrhyw dirfeddiannwr, perchennog neu ddefnyddiwr wneud cais am orchymyn addasu
map diffiniol. Gall tirfeddianwyr adeilaid gredu, er enghraifft, na ddylai hawl
tramwy fod wedi ei ddangos ar y map diffiniol o gwbl… felly hefyd, gall
defnyddwyr gredu y dylid ychwanegu hawliau tramwy ar sail tystiolaeth o
ddogfennau hanesyddol, neu dystiolaeth o ddefnydd (naill ai dros 20 mlynedd drwy
gyflwyniad statudol tybiedig, neu dros gyfnod llai o dan gyfraith gwlad). Gall
awdurdodau priffyrdd hefyd wneud gorchmynion pan fyddant yn darganfod
tystiolaeth sy'n dangos bod map diffiniol neu ddatganiad yn anghywir.
Pwy
bynnag sy'n gofyn am orchymyn addasu map diffiniol, yr un egwyddorion sy'n
berthnasol. Y pwysicaf o'r rhain yw'r angen am dystiolaeth ffeithiol. Mae'r
ymarfer cyfan yn ymwneud â datrys yr ansicrwydd dros ba hawliau sydd eisoes yn
bodoli, nid dros ba hawliau sy'n ddymunol o safbwynt cyhoeddus neu breifat.
Wedi
i dystiolaeth ffeithiol ddigonol gael ei gasglu, gellir gofyn i'r awdurdod yn
ffurfiol i wneud gorchymyn addasu map ffurfiol o dan Adrannau 53-58 o Ddeddf
Bywyd Gwyllt a Chefn Gwlad 1981.
GWRTHBROFI
CYFLWYNIAD TYBIEDIG
Mae
nifer o'r ceisiadau a wneir i awdurdodau priffyrdd ar gyfer gorchmynion addasu
map diffiniol yn ymwneud â cheisiadau yn unig. Gellir cyflwyno'r rhain o dan
ddarpariaethau'r Ddeddf Priffyrdd 1980 sy'n ymwneud â chyflwyniad tybiedig
(defnydd am o leiaf 20 mlynedd), neu o dan gyfraith gwlad (defnydd am gyfnod
llai o bosibl).
Mae Adran 31 (6) o Ddeddf Priffyrdd 1980 yn galluogi i dirfeddianwyr ddiogelu eu hunain rhag ceisiadau sy'n seiliedig ar ddefnydd yn unig drwy gyflwyno map, datganiad a datganiad statudol i'r awdurdod priffyrdd yn dangos hawliau tramwy y maent yn eu cydnabod dros eu tir.
LLYGAD Y FFYNNON Rhif 8 Haf 2000
cffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccf