Plwyf Llanhiledd

Ffynnon Illtud

Ym mhlwyf Llanhiledd, heb fod ymhell o'r eglwys, roedd  Ffynnon Illtud neu Ffynnon Wen ar dir fferm Argoed, islaw Bryn Ithel. Deuai pobl yma ers talwm i olchi clwyfau llidiog. Cymaint oedd nifer yr ymwelwyr a ddeuai at y ffynnon nes i'r ffermwr flino arnynt yn tresmasu ar ei dir a dinistriodd y ffynnon. Erbyn hyn mae’r tarddiad wedi sychu oherwydd dod cloddio am lo brig yn yr ardal. Mae hanes y ffynnon hon yn nodweddiadol o lawer o ffynhonnau. Cyfuniad sy yma o dirfeddiannwr sy heb unrhyw gydymdeimlad â’r traddodiad o ymweld â ffynhonnau rhinweddol a diwydiant sy’n dinistrio tirwedd ac yn newid lefel y dŵr o dan y ddaear. Dyma pam fod angen cymdeithas fel Cymdeithas Ffynhonnau Cymru i dynnu sylw at eu pwysigrwydd a cheisio eu gwarchod.