LLANFAIR CAEREINION
FFYNNON FAIR,
(SJ1006)
Mae'r ffynnon arbennig hon wedi ei lleoli islaw'r eglwys, uwchlaw'r afon. Mae arwydd yn dangos ei lleoliad a grisiau yn arwain i lawr ati. Cafodd y safle ei adnewyddu yn 1990 ac mae'n amlwg yn brosiect a gostiodd gryn lawer i'w gwblhau. Ers talwm roedd y ffynnon yn enwog am wella'r crud cymalau ac anhwylderau ar y croen. Roedd hefyd yn ffynnon a allai amddiffyn pobl rhag cael eu rheibio a'u melltithio gan wrachod gan fod rhinwedd arbennig yn perthyn i'r dŵr. Fe'i defnyddid fel dŵr swyn. Cariwyd y dŵr o'r ffynnon i'r eglwys ar gyfer bedyddio plant. Mae pensaerniaeth y ffynnon yn diddorol gan ei bod ar siâp anarferol. Codwyd sedd gerllaw iddi ac mae'n amlwg fod angen cryn ofal i gadw'r lle yn ddestlus. Gan fod y ffynnon yn un ddofn rhoddwyd grid metal dros y dŵr ond nid yw hyn yn amharu at y mwynhad o eistedd gerllaw'r dyfroedd tawel a gwrando ar furmur yr afon yn y dyffryn islaw. Mae'n ffynnon ddiddorol sy'n hawdd dod o hyd iddi ac yn werth ymweld â hi.
LLYGAD Y FFYNNON Rhif 11 Nadolig 2001
cffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccf
MENTER
MALDWYN A'R FFYNHONNAU
Yn
ystod mis Awst cyfarfu swyddogion Cymdeithas Ffynhonnau Cymru, a Nia Rhosier,
Pontrobert, un o'n haelodau mwyaf gweithgar, efo Arfon Hughes o Menter Maldwyn.
Y gobaith yw y bydd taflen ddeniadol yn cael ei chynhyrchu yn dangos taith
gerdded o gwmpas rhai o ffynhonnau Maldwyn erbyn y bydd yr Eisteddfod
Genedlaethol ym Meifod yn Awst 2003. Mae'r prosiect yma yn un cyffrous iawn ac
mae'n golygu ymweld â ffynhonnau'r fro, nodi eu lleoliad a'u cyflwr a chofnodi
popeth fel bo modd i gerddwyr, yn bartion, unigolion neu'n deuluoedd ymweld â
nhw. Bydd hefyd yn cynnwys cyfarwyddiadau ar lle i barcio'n gyfleus er mwyn
ymweld â'r ffynhonnau. Eisoes mae Nia wedi dechrau ar y gwaith. Meddai mewn
llythyr atom ddechrau mis Hydref:
Gair
i'ch sicrhau 'mod i'n gyrru 'mlaen efo trefniadau i ymweld â ffynhonnau'r ardal
hon ynghyd a thri chyfaill, Jill Turner o Lanfair Caereinion a Nigel Wallace a
Paul Wigmore o Lanerfyl. Dysgwyr ydynt ac yn frwdfrydig iawn dros y syniad o
daith gerdded o gwmpas y ffynhonnau yn Awst 2003. Bydd Jill a minnau'n dechre
trefnu un daith, sef Ffynnon
Fair a Ffynhonnau Maddox yn
Llanfair, o fewn y mis nesaf, a bydd Nigel a Paul yn canolbwyntio ar ffynhonnau
Llanerfyl a Garthbeibio (a Llangadfan o bosib). Gobeithiwn gyd-gyfarfod ym mis
Chwefror i drafod ymhellach.
Mae'n
braf iawn gweld y fath frwdfrydedd heintus ac mae hwn yn ddatblygiad cyffrous a
diddorol iawn. Onid da o beth fyddai i ardaloedd eraill efelychu ein cyfeillion
ym Maldwyn? Gallai teithiau cerdded fel hyn fod yn fodd i ddenu twristiaid i
ardal yn ogystal â diogelu lleoliad a hanes ffynhonnau Cymru. Diolch i Arfon am
y syniad a diolch i Nia a'i chyfeillion am fod mor barod i wneud y gwaith maes.
Byddwn yn edrych ymlaen yn eiddgar at weld sut mae'r prosiect yn datblygu yn y
dyfodol. (Gol.)
LLYGAD Y FFYNNON Rhif 11 Nadolig 2001
cffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccf
Annwyl Olygydd
Byddwn yn mynd ar daith ffynhonnau Llanfair Caereinion ar Ebrill 23ain 2002 a fydd yn cynnwys FFYNNON FAIR sydd yn y pentref y tu ôl i'r eglwys a FFYNHONNAU MADOG (pedair ohonynt). Mae Jill a minnau wedi sgwrsio a pherchennog y tŷ Madog's Wells, Mrs Ann Reed, sy'n cadw gwely a brecwast, ac mae'n hapus i gydweithio â ni. Ar hyn o bryd mae cyrraedd dwy allan o'r pedair ffynnon braidd yn anodd, ond mae'r perchnogion yn barod iawn i wneud rhywfaint o waith clirio er mwyn hwyluso ymweliad cerddwyr. Cewch fwy o wybodaeth cyn bo hir.
Nia Rhosier, Pontrobert, Meifod.
LLYGAD Y FFYNNON Rhif 12 Haf 2002
cffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccf
Ffynhonnau Llanfair Caer Einion
(SJ1006)
gan CARWR LLES Y CYFFREDIN
O'r Eurgrawn Wesleyaidd, Hydref 1825, tudalennau 358 ac 359. Argraffwyd yn Argraff-dy y Methodistiaid Wesleyaidd Llanfair Caereinion, gan R. Jones dros W. Evans.
Mae effeithiau tra chanmoladwy yn perthynu i'r ffynhonnau hyn; ac wrth ystyried fod y fath luoedd yn cyrchu atynt bob borau, meddyliais mai nid anfuddiol fyddai rhoddi darluniad byr ohonynt. Eu harchwaeth sydd heliaidd a brwmstanaidd, eu harogliad sydd debyg i arogliad fflamlwch, a'u lliw (ar eu tarddiad cyntaf o'r graig) sydd debyg i eiddo llaeth. Y tymhor gorau i'w hyfed, ydyw, o ganol Ebrill hyd ddiwedd Hydref; ond gellir eu hyfed drwy'r gauaf. Ni ddylid yfed ohonynt (oddithyr ar rai achlysuron) fwy na galwyn. Dywedir, mai ychydig o feddyginiaethau sydd yn rhagori ar ddyfroedd o'r natur yma, i'r dyben i iawn-drefnu anhwylderau yn y cylla a'r ymasgaroedd. Y meant hefyd yn dra llesiol i wendid yn y geneuau, i refrwst (colic), i bruddglwyf, i anmhlantadrwydd, i wendid menywaidd, ac i hen ddoluriau: y mae hefyd yn fanteisiol i'r gewynst, y gymalwst a'r graianwst. Llawer, trwy yfed o'r dyfroedd rhinweddol hyn, a ryddhawyd oddiwrth amrywiol lynger, ac a iachawyd yn hollol. Gallwn ychwanegu, trwy henwi llawer ag sydd heddyw yn dystion byw eu bod wedi cael eu hiachau o amrywiol glefydau, trwy yfed o'r dyfroedd rhinweddol hyn; ond tawaf y tro hwn, rhag eich blino a meithder. Gobeithiaf y bydd i bawb a ddeuant i ymofyn meddyginiaeth i'w cyrph oddiwrth y dyfroedd hyn, gofio am ddyfroedd yr iachawdwriaeth, y rhai sydd yn meddyginiaethu yr enaid, a'u bod yn rhad i bawb, a chroesaw i bawb, yn ddiwahaniaeth, gyfranogi o honynt.
LLYGAD Y FFYNNON Rhif 15 Nadolig 2003
cffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccf
FFYNNON FAIR
LLANFAIR CAEREINION
(SJ104065)
FFILMIO’R FFYNHONNAU
Eirlys
Gruffydd
Yn ystod mis Gorffennaf eleni gofynnwyd i Ken a minnau fynd gyda chwmni Teleg
i ffilmio ffynhonnau ym Mon, Arfon, Llyn, Eifionydd, Powys, Ceredigion a
Chaerfyrddin. Buom yn ymweld a ffynhonnau a oedd yn gyfarwydd i ni, yn edrych ar
eu cyflwr ac yn digalonni o weld cyflwr truenus rhai ohonynt ond yn llawenhau
wrth weld fod eraill yn amlwg yn cael gofal. Llwyddwyd hefyd i ymweld ag un
ffynnon newydd. Mawr yw ein diolch i Michael Bailey Hughes a’i fab Sion am eu
cwmni a’u caredigrwydd i ni yn ystod y dyddiau y buom yn ffilmio.
Ar daith dau ddiwrnod i’r de gan deithio drwy
Bowys a galw i weld Ffynnon Fair yn Llanfair Caereinion (SJ104065) . Mae’r
ffynnon islaw’r eglwys ac yn hawdd dod o hyd iddi am fod arwyddion yn dangos
ei lleoliad. Rhaid dringo i lawr nifer o risiau cyn dod at y ffynnon ei hun. Mae
ei ffurf yn anarferol, yn sgwar ar un pen lle mae’r grisiau’n mynd i lawr at
y dwr ond yn grwn yn y pen arall. Plannwyd blodau a llwyni ar y llethr uwchben y
ffynnon ac mae sedd garreg gerllaw iddi. Yn anffodus diflannodd y bwrdd
gwybodaeth oedd yn son amdami. Roedd hon yn ffynnon a allai wella anhwylderau
amrywiol ond gellid defnyddio’r dwr i felltithio hefyd! Mae hon yn ffynnon
sydd wedi cael sylw yn Llygad y Ffynnon
yn weddol ddiweddar ac yn un sy’n werth ymweld a hi os ydych yn digwydd
teithio drwy Llanfair Caereinion. Buom yn ffodus i gael tywydd sych ond cymylog
wrth ffilmio ac felly y parhaodd weddill y dydd.
LLYGAD Y FFYNNON Rhif 17 Nadolig 2004
cffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccf