Ddiwedd Mawrth aethom i
draddodi darlith am ffynhonnau sir Ddinbych i Gymdeithas Hanes Wrecsam. Soniwyd
am Ffynnon Bedr a oedd, yn ôl Francis Jones yn The
Holy Wells of Wales, rhyw bedwar cant a hanner llath i’r gogledd-orllewin
o Gapel Sant Pedr ger eglwys Trefalun. Ar ddiwedd y ddarlith daeth gwraig o’r
enw June Jones i siarad â ni gan ddweud ei bod yn byw yn yr Orsedd (Rossett).
Roedd ganddi ddiddordeb mewn chwilio am y ffynnon ac yn fuan wedyn derbyniwyd
e-bost ganddi. Roedd wedi darganfod cyfeiriad at Gapel Sant Pedr mewn arolwg tir
a wnaed yn 1620. Ym mhlwyf Gresffordd yr oedd y capel a rhyw chwarter milltir
o’r adeilad, ger Llindir, roedd Ffynnon Bedr a
oedd yn nodedig am ei dŵr bywiol. Nid oes dim ar y map O.S. i ddangos bod
ffynnon gerllaw Neuadd Llindir, sydd erbyn hyn yn westy. Aeth June yno a chael
nad oedd neb, gan gynnwys y rheolwr, yn gwybod dim am fodolaeth ffynnon ar y tir
helaeth sydd o gwmpas y gwesty. Rhoddodd gyfeiriad y cwmni sy’n berchen y
gwesty i ni fel y gallwn gysylltu â nhw rhag ofn bod y ffynnon wedi ei nodi ar
ddogfennau sydd yn eu meddiant. Gallai edrych ar hen fapiau degwm yr ardal fod o
gymorth hefyd. Cawn weld beth a ddaw.
LLYGAD
Y FFYNNON
cffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffc
Rhan o
Ffynnon
Leinw, Cilcain (2)
Tristan Grey Hulse
Ni allai’r “St
Katherine” hon fod yn neb llai na’r Santes Gatrin, a oedd yn eithriadol
boblogaidd ddiwedd y canol oesoedd yng Nghymru fel yng ngweddill gorllewin
Ewrop. Cysegrwyd tair eglwys
ganoloesol yn ei henw yng Nghymru (o gymharu â 62 yn Lloegr), gyda ffynhonnau
sanctaidd yn dwyn ei henw yn yr Wyddgrug, Caerhun, Gresffordd a Rudbaxton. Y mae
ffynnon sanctaidd ger Eglwys Gatrin yng Nghricieth, ond “Ffynnon y Saint” yw
enw honno, a dim ond yn ddiweddar y daeth yn gysylltiedig â Chatrin.
LLYGAD Y FFYNNON Rhif 42 Haf 2017
cffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffc