Fel y gwelsom yn y Pytiau Difyr uchod, roedd gan ein cyndadau eu dulliau eu hunain o ddarganfod dŵr ac ychydig sy’n fyw heddiw a all gofio agor ffynnon ar dir fferm a thyddyn gyda chaib a rhaw. Heb amheuaeth mae’r hinsawdd yn newid a phrinder dŵr yn fygythiad gwirioneddol i’n ffordd wastraffus ni o fyw. Gwyddom fod anifeiliaid, yn enwedig gwartheg, angen llawer o ddŵr i’w yfed bob dydd, ac yn dilyn cyfnodau o sychder mae’r ffermwyr yn gofyn am gymorth dewiniaid dŵr i ddarganfod ffynhonnau ar eu tiroedd. Gall y dŵr yn y graig fod yn gannoedd o droedfeddi o ddyfnder a gall miloedd o alwyni ddod i’r wyneb bob dydd. Nid hawdd yw cael hyd i ddŵr yng nghreigiau Cymru yn ôl yr arbenigwyr, gan fod daeareg ein gwlad yn gymhleth a’r graig yn aml yn anhydraidd. Bydd ambell gwmni sy’n gwneud dim ond gwaith cloddio yn cyflogi dewin dŵr er mwyn eu cynorthwyo i ddod o hyd i gyflenwad digonol mewn man cyfleus. Da gweld nad yw dulliau’r tadau wedi eu llwyr anghofio a bod angen yr elfen ddynol arbenigol arnom hyd yn oed mewn cyfnod technolegol ble mae peiriannau’n rheoli ein bywydau. Mae’n costio rhwng pum mil a deg mil o bunnau i gloddio ffynnon. Tua blwyddyn yn ôl ffurfiwyd cymdeithas dewiniaid dŵr ym Môn er mwyn ateb y galw cynyddol am y math hwn o wasanaeth. Ar ddechrau mis Awst eleni bydd y Gymdeithas Ddewino Dŵr Brydeinig yn ymweld â Pharc Gwledig Loggerheads ger yr Wyddgrug i gerdded ar hyd y tir a darganfod dŵr. Gobeithio’n wir mai o dan y pridd y bydd y dŵr ac nid arno a’r Eisteddfod Genedlaethol yn cael ei chynnal rhyw ddwy filltir i ffwrdd ar ehangder ac irder Ystrad Alun!
LLYGAD Y FFYNNON Rhif 22 Haf 2007
cffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccf