Ar wahân i’r ffaith bod pobl wedi ymdrochi yno, a oes unrhyw awgrym yr ystyrid Ffynnon Leinw’n ffynnon sanctaidd, yn ogystal â’i bod yn rhyfeddod naturiol?  Efallai.  Ym 1623 priododd Syr Thomas Mostyn Elizabeth ferch James Whitelocke o Gaer.  Roeddent yn byw yng Nghilcain, ac ymwelwyd â hwy yno gan frawd Elizabeth, Bulstrode Whitelocke. Tra yno, cofnododd yn ei ddyddiadur iddo ymweld â “henebion a hynodion”, gan gynnwys “St Katherines Well”, a oedd yn hynod oherwydd pe teflid dim aflan iddi, âi’n hesb hyd yr Ŵyl Gatrin ganlynol, pryd yr adlenwai drachefn.

  Ni allai’r “St Katherine” hon fod yn neb llai na’r Santes Gatrin, a oedd yn eithriadol boblogaidd ddiwedd y canol oesoedd yng Nghymru fel yng ngweddill gorllewin Ewrop.  Cysegrwyd tair eglwys ganoloesol yn ei henw yng Nghymru (o gymharu â 62 yn Lloegr), gyda ffynhonnau sanctaidd yn dwyn ei henw yn yr Wyddgrug, Caerhun, Gresffordd a Rudbaxton. Y mae ffynnon sanctaidd ger Eglwys Gatrin yng Nghricieth, ond “Ffynnon y Saint” yw enw honno, a dim ond yn ddiweddar y daeth yn gysylltiedig â Chatrin.

LLYGAD Y FFYNNON Rhif 42 Haf 2017

cffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffccffc