CARREG CENNEN

 

CRWYDRO SIR GÂR Aneirin Talfan Davies, (1970)

FFYNNON CASTELL CARREG CENNEN. (Tudalen 272)

A oes gastell mwy rhamantus yr olwg nag ef yng Nghymru?… Dringasom y muriau a dilyn y llwybr tywyll y tu mewn i'r castell sydd yn arwain at ffynnon ryw 150 troedfedd yng nghrombil y ddaear odditano.

LLYGAD Y FFYNNON Rhif 8 Haf 2000

cffccffccffccffccffccffccffccffccfcffcffccffccffccffccffccffccffccffccffccfcffcffc 

HANESYN ALLAN O TALES OF SOUTH WALES gan Ken Radford.

Ffynnon Swyn Castell Carreg Cennen

Roedd unwaith ffarmwr canol oed yn byw yn ardal Llangadog. Wedi diwrnod caled o waith byddai'n mynd adref ac yn eistedd gyda'i wraig wrth y tân. Yng ngolau'r canhwyllau sylwai fod ei chroen wedi crychu a'i gwallt yn gwynnu ac er ei bod yn ei charu o hyd byddai'n dyheu am y ferch ifanc landeg a briododd gynt. Gwyddai mai swyngyfaredd yn unig a allai adfer ei hieuenctid iddi.

Un diwrnod ar ei ffordd adref o farchnad Llandeilo aeth i adfeilion Castell Carreg Cennen. Cerddodd ar hyd y twnel hir at y ffynnon ac edrychodd i ddyfnder y dŵr tywyll a deisyf 'O pe bai fy ngwraig yn ieuanc ac yn deg eto'. Yna, yn ôl yr arfer, taflodd hoelen rydlyd a oedd wedi bod mewn pren derw am dri gaeaf i'r dŵr.

Aeth adref ac er mawr syndod iddo gwelodd fod merch ieuanc hardd yn aros amdano. Gwyddai mai y ferch a briododd ydoedd. Am gyfnod bu'r ddau yn byw yn hapus ond buan y blinodd y ferch ifanc ar yr hen ddyn a eisteddai gyferbyn a hi yng ngolau'r gannwyll fin nos. Cyfarfyddodd â dyn ifanc golygus yn y ffair yng Nghaerfyrddin ac aeth i ffwrdd gydag ef er mawr ofid i'w gŵr.

LLYGAD Y FFYNNON Rhif 8 Haf 2000

cffccffccffccffccffccffccffccffccfcffcffccffccffccffccffccffccffccffccffccfcffcffc

Rhan o BYTIAU DIFYR

Rhywbeth yn debyg i Ffynnon Antwn yw Ffynnon Carreg Cennen hithau. Ffynnon ddymuno ydyw. Yn ystod yr haf daw ymwelwyr o lawer rhan o'r byd yno i ollwng eu gloyw binnau i'r dŵr gan obeithio cael yr hyn oll a ddymunant. Am barhad y ffynnon, ni raid pryderu am hynny, herwydd yn ôl y goel cymysgwyd y morter a defnyddiwyd i adeiladu'r castell gan waed pobl y fro. Hyn felly'n sicrhau na ddiddymir fyth mohono.

Dywedir mai merched Brychan Brycheiniog oedd y tair santes Tybie, Lleian a Gwenlais. Mewn lleiandy o'r enw Gelliforynion y treuliai’r tair chwaer eu bywyd mewn myfyrdod sanctaidd. Yn ôl y goel, lladdwyd hwy gan haid baganaidd o Saeson neu Wyddelod, ac yn y mannau lle tywalltwyd eu gwaed tarddodd tair ffynnon â'u dwr yn meddu galluoedd meddyginiaethol.

LLYGAD Y FFYNNON Rhif 36 Haf 2014

cffccffccffccffccffccffccffccffccfcffcffccffccffccffccffccffccffccffccffccfcffcffc